ගාල්ලේ හබරකඩ පිරිවෙනේ ඉගෙනගන්නා කාලයේදී පිරිවෙන සවස 5 ට පමණ අවසන් වූ විගස සම වයසේ අයත් සමග ගිං ගඟේ පීනන්ට යෑම පුරුද්දක් විය. එතකොට මගේ වයස 14 ක් පමණ ය. දවසක් පීනන්නට යන අතර තවත් යහළුවෙකු එනතුරු අපි පාරේ ඉසුළුවිසුළු කරමින් සිටියෙමු. මා සමග සිටි අනෙක් යහළුවන් ඔන්න පණ්ඩිත සීයා එනවායයි කියමින් ඒ අසල තිබූ බෝක්කු පාලම යටට ගොස් සැඟවූයේ ය. මට කිසිවක් කරකියා ගන්න නොහැකි වූ බැවින් එතනම සිටියෙමි. ගමේ මිනිස්සු උපහාසයට මෙන් පණ්ඩිත සීයායයි හැඳින් වූ අභිධර්මය සහ බෞද්ධ කථා ගැන නිතර අනෙක් අයට විස්තර කරන මහළු පුද්ගලයෙක් විය. ඔහු අප වෙත එන දුටු කොල්ලන් සැඟවුනේ පැය ගනණක් වුණත් කථාන්දර කියවන ඔහුගෙන් බේරීමක් නැතිය යන්න විශ්වාස කරන බැවිනි. මා වෙත පැමිණි එම සීයා වැඳීමට සුදානම් වනවිට පාරේ මඩ තිබෙන නිසා වඳින්න එපා යයි කිව්වෙමි. එවිට ඔහු කියා සිටියේ; දීපංකර බුදුන් දවස සුමේධ තාපස තෙමේ මඩවගුරක ඒ දණ්ඩක් මෙන් වැතිර බුදුන්ට වැඩීමට සැලැස්සූ බවයි. එම කථාව ඇසුණු පාලම යට සැඟ වී සිටි කොල්ලන්ට හිනාගියේය. සීයාට කේන්ති ගියේය. මෝහ මූලික මනස් ඇති මෝඩයන්ට ඔවා තේරෙන්නේ නැතැයි සීයා ආවේගයෙන් කීවේය. කොල්ලන් හූ කීවේය. සීයා කේන්තියෙන් හාමුදුරුවො මොකටෙයි ආවේලාවේ කොල්ලොත් එකක් යන්නේ යයි කියමින් යන්නට ගියේය.
මේ කතාව මට මතක් වෙන්නෙ කාල වකවානු දෙකක සමාජ වෙනස තේරුම්ගනිමින්ය. මේ සිද්ධිය අවුරුදු 20 කට පමණ පෙර සිදු වූවකි. ආගමික මතයක් ඕනවට වඩා කරටගත් මිනිසුන් උපහාසයට ලක්වීමත් එවක විය. නමුත් දැනට පවතින වෙනස නම් මෙවැනි පුද්ගලයන් කෙසේ වෙතත් එවැනි ආගමික මතවාදයක් සමාජ මාධ්‍ය හරහා ප්‍රචාරය කොට ඉක්මණින් පිරිසක් එකතු කොට කණ්ඩායමක් නිර්මාණය කිරීමේ හැකියාවයි. එවැනි නව බෞද්ධ කණ්ඩායම් බහුලව ඇත.
නව බෞද්ධ ආගම් පැවති සම්ප්‍රධායික ආගමික වටපිටාව තරම් සරල නොවේ. පංසලට ගොස් මලක් පහනක් පූජා කොට හාමුදුරුවොත් සමග සතුටු සාමීචියේ යෙදීම වැනි සමාජමය සම්බන්ඳතාවයක් අපේක්ෂා නොකෙරේ. තදින් අල්ලාගත් ආගමික විශ්වාසයක් ඇත: එය ඉක්මණින් මාර්ගඵල ලැබීම විය හැකිය. අධි මානූෂීය බලයන් විශ්වාස කිරීමක් විය හැකිය. නැතිනම් නැවත ඉපදීම, අපාය ආදිය පිළිබඳ බියගැන්වීමක් වියහැකිය. නිර්මාංශ වීම වියහැකිය. බුද්ධාගම ආරක්ෂා කරගැනීම වියහැකිය. අඩුම තරමින් බුදුන් උපන්නේ ලංකාවේ යයි විශ්වාස කිරීමක් විය හැකිය. එක ආගමික විශ්වාසයකින් මනස මෙහෙයවයි. සම්බන්ධවන අය වේගයෙන් එම ආගමික විශ්වාසයෙන් මනස සොදාහැරීමක් (Brain wash) කරගැනේ.මෙය කුඩා පිරිසක් වටා වේගයෙන් බෝවන සුළුය.
සැම කණ්ඩායකටම නායකයෙක් සිටියි. භික්ෂුවක් හෝ ගිහියෙක් විය හැකිය. භික්ෂූන් නම් බහුලව පෙනී සිටින්නේ අරණ්‍යවාසී ලෙසය. මෙය සමාජයේ මතයක් වන අරණ්‍යවාසීන් සිල්වත්ය යන්න භාවිතා කිරීමක් විය හැකිය. රහත් වූවායයි කියන, හිමාලයේ සිට ආවායයි කියන, මහාප්‍රාතිහාර්ය පානවායයි කියන ගිහි, පැවිදි පිරිස් යූ ටියුබ් චැනල් ( Youtube) හරහා හතු පිපෙන්නාක් මෙන් මතුවෙති. ඔවුන් පෙනී ඉන්නේ කණ්ඩායක් ලෙසය. සුදුවතින් සැරසුණු නිවේදකයෙකු සහ හිස මුඩුකරගත් දුබුරු පැහැ සිවුරකින් සැරසුණු භික්ෂුවක් කණ්ඩායමේ මූලික රංගනයේ යෙදීම සුලභය. "හරි සිල්වත්, හරි හොඳයි, මාරයි, පට්ට, මාර කථාවක්-බණක්" වැනි භාෂාත්ම යෙදුම් මගින් ඔවුන් උත්කර්ෂයට නන්වති.
සමාජයේ සිවිල් බලයක් හිමි අයගෙන් ද ඔවුන් අනුග්‍රහය ලබති. දේශපාලඥයන්, නීතිඥයන්,ඉංජිනේරුවරුන්, මහාචාර්යවරු ද ඒ අතර වෙති.
කණ්ඩායම් අතර ගැටීම, තරඟය ද විශේෂ කොටසකි. ගැටීම සහ තරඟය තුළ තම ශ්‍රාවකයන් උත්තේජනය කරවයි. හතුරා, විරුද්ධවාදියා සිටින විට "තමන්ගේ කණ්ඩායම සහ අනෙකා" තදින් හදුනාගනියි. එවිට තමන්ගේ කණ්ඩායමට උනන්දුවෙන් ආධාර කරයි. එම ශ්‍රාවකයන් යනු කිහිප ආකාරයකින් උත්තේජනය වී ආධාර කරන පිරිසයි.
බුදු දහම ආරම්භයේ සිටිම විවිධ කුඩා කණ්ඩායම් ලෙස බෙදුන බවක් පෙනේ. ආනන්ද, උපාලි, මහා කාශ්‍යප සැරියුත් යනු එකිනෙකාට ආවේනික වූ අන්න්‍යතා සහ ධර්මය විශේෂ පැතිකඩකින් විග්‍රහ කළ චින්තන කණ්ඩායම්ය. නිදසුනක් ලෙස ආනන්ද හිමි වඩාත් සමාජ දර්ශනය මත ධර්මය විග්‍රහ කළ අතර උපාලි හිමි විනය මත පිහිටා ධර්ම විග්‍රහ කළහ. ශතවර්ෂ ගණනාවක පටන් විවිධ අන්න්‍යතා සහ විශේෂ ධාරාවන් මත ලොකු කුඩා කණ්ඩායම් බිහිවීම බුදු දහමේ පවතින ප්‍රජාතන්ත්‍ර සහ නිදහස් බව කියාපායි. ලංකාවේ පන්සලක් පන්සලක් පාසා, ආරණ්‍යයක් ආරණ්‍යයක් පාසා පිළිවෙල සහ පිළිවෙතවෙනස්ය.
ලංකාවේ මතුවන නව බෞද්ධ කණ්ඩායම් සමාජයේ යහපත පිණිස කටයුතු කිරීමකට වඩා දැඩි ආගමික මතයන් හිසමතට දමා මුදල් ඉපයීමක නිරත වන බවක් පෙන්නුම් කරයි. ඔවුන්ගේ ප්‍රචාරයන් සාර්ථක බව පෙනේ.
නැවත වටයකින් ප්‍රශ්න කිරීමට අප පෙළඹිය යුතු නොවේද?
විශ්‍රාම ගියපසු හෝ වයසට පත් වූ විට වැඩක් නැතිකමට අභිධර්ම ක්ලාස් යෑම, උපාසක චරිතයකට මනස හැඩගැසීම සමාජ සංස්කෘතිය හරහා සිදුවන මානසික පෙළබීමක් විය හැකිය.
මේ වන විට ටයි කෝට් දා ගත් ලීසිං කොම්පැණිවල වැඩකරන උදවිය, ශොෆ්ට් වෙයර් ඉංජිනියර්ස් ලා, වෙනත් නවීන රක්ෂාවල නිරත තරුණ තරුණියන් අත්බූත, ගූඪ දේවල් වටා රොක්වීම තේරුම් ගන්නේ කෙසේද?
සාක්ෂරතාවය ඉහල මට්ටමක තුබුණත් ඔවුන්ගේ පරිකල්පන හැකියාව දුර්වල වී ඇති නිසාද?
අපිළිවෙලට නමුත් පහත ආකාරයටද ප්‍රශ්න කිරීම දිගු කළ හැකිය.
ගෞතම බුදුන් වහන්සේ ඉගැන් වූ දුක හෙවත් තමන්ගේ සැබෑ ප්‍රශ්නය තේරුම් ගැනීමට ඔවුන් ආත්ම විශ්වාසය වැඩි කරගන්නේ ද?
ප්‍රශ්නයේ හේතු හදුනාගැනීමේ සිතීමේ ශක්තිය වර්ධනය කර ගන්නේ ද?
කරුණාව, මුදිතාව වැනි අධ්‍යාත්මික හැකියාවන් හෙවත් කුසලයන් වැඩි කරගන්නේ ද?
නැතිනම් අපාය, දිව්‍යලෝක, ඊලඟ භවය ගැන සිතමින් බිය වී මනස සෝදා (brain wash) ගන්නේ ද?
තවත් මෙසේ ප්‍රශ්න කළ හැක:
ආගමික පූජකයන් මරණින් පසු අපට ලැබෙන දිව්‍ය ලෝකය පෙන්නා ඔවුන්ගේ මොලොව ජීවිතය දිව්‍යය ලෝකයක් කර ගන්නේ ද?
අපි රහතෙක් යයි කියන්නේ මානසික රෝගියෙකුට ද නැතිනම් අපගේ ආගමික හැඟීම අවභාවිතා කරන වංචාකාරයෙකුට ද ?
අනෙත් කෙනා රහත් යයි කියන්නේ අපිට පිස්සු නිසාද ?
වෙනත් අය ප්‍රාතිහාර්යය පෑවට අප මොකටද?
චෛත්‍යවලින් රැස් බැලීමේ ආශාව කවර මානසික රෝගයක් ද?
අනෙක් කෙනා සිල්වත් වුණත්, දුසිල්වත් වුණත් අපිට මොකද?
සිල්වත්, දුසිල්වත් ලෙස මිනිසුන් මැණීම සදාචාරාත්මක ද?
ආගම දහම භාවිතා කළ යුතු වන්නේ සුවපත්වීම පිණිස නොවේ ද?
මෙවැනි ප්‍රශ්න අපි අපෙන් නිතර ඇසිය යුතුය. සිහිය එළෙඹෙන්න්නේ එවිටය. බුදුහු මෙසේ දෙසූ බව කියවේ; විමසන්න, මම බුද්ධ යයි කියූවිට එකවරම නොපිළිගෙන විමසන්න. විමසීම සිහිය ඇති කරවයි. සිහිය ඇති කෙනා තම්න්ගේ ප්‍රශ්න හදුනාගනියි. නිදහස් වේ.
